Zij zijn één. Zij is allen.

Valerie

Al vaker ben je haar tegengekomen, de vrouw die met haar staalblauwe ogen recht door je heen kijkt wanneer je haar groet. De verwarring in haar ogen is bijna tastbaar wanneer ze naar je glimlacht en haar hoofd buigt voor een begroetingsknikje. Ze neemt niet de tijd voor een praatje; ze versnelt haar pas en laat jou achter. Je hebt je al meermaals afgevraagd, waarom ze je soms niet lijkt te kennen. Jullie zijn praktisch vriendinnen, gestart als buren, jullie praatten geregeld over de buurt, het weer en soms over de politiek, dus vanwaar die omslag in gedrag? Je haalt je schouders op en besluit er later eens op terug te komen.

Esther

Die vrouw met haar rode haar en grappige sproetjes komt lachend op je af. Ze begroet je alsof ze je goed kent, maar jij hebt haar nog nooit gezien of gesproken. Gebeurt het weer? De laatste tijd leek het of je geen tijd kwijt was, waar komt deze verrassing dan vandaan? Je glimlacht terug en buigt je hoofd, terwijl je je pas versnelt; vandaag wil je niet geconfronteerd worden met wat ‘de anderen’ hebben gedaan.

In de veiligheid van je eigen huis, achter de dichte voordeur die op slot is gedaan met 4 sloten, kun je zijn wie je bent. Je kunt zijn wie er wil zijn. Welke dag is het vandaag? Je pakt de agenda erbij. Er staat een rood kruis door alle dagen vóór zaterdag 12 juni. Jullie hebben de afspraak dat degene die er is, de dag ’s avonds laat afkruist. Het is dus klaarblijkelijk 12 juni, zaterdag, in de agenda van het jaar 1999.

Wanhopig sluit je je ogen. Een half jaar, zomaar ineens voorbij. Waar zijn al die dagen naartoe, wat hebben ‘de anderen’ gedaan? Hebben ze zich aan de afspraak gehouden en is het écht deze datum? Met roodomrande, brandende ogen zoek je naar het fluwelen dagboek. Het ligt niet op de bekende plaats, waar echter wél een gekreukeld, beduimeld schrift ligt. 

‘Goedemorgen, het is nu vrijdag 1 januari 1999. Ik ben er vandaag. Het wordt een leuk jaar, want ik heb een vriendin erbij, een nieuwe buurvrouw!’ staat op de eerste pagina geschreven in een handschrift dat je goed kent. 

Je bladert door het schrift en merkt vele handschriften op. Sommige stukjes zijn heel blij geschreven, sommige erg somber. Er zijn kinderlijke handschriften en mannelijke, maar ook klassieke en vrouwelijke. Er zijn pagina’s bij met tekeningen en met stickers. Die maken je blij, want je weet dat die gemaakt zijn door ‘de kinderen’. Glimlachend strijk je over de reliëfemoticons. 

Je leest en leest alle pagina’s; ze vertellen jouw leven dat jij de afgelopen 6 maanden niet hebt geleefd. Het blijkt dat je bezig bent met een schildercursus, dat je veel te veel kleren hebt gekocht, dat je nieuwe vriendin Valerie heet en dat sommigen verliefd op haar zijn en in de zevende hemel. Ook heb je weer een zelfmoordplan klaarliggen dat tot in detail is vastgelegd, tot en met een niet-reanimerenverklaring aan toe. Je herkent wie wat heeft gedaan. Simon, Tamara en Hannelore zijn op schildercursus; Dana koopt en koopt tot ze erbij neervalt; Thirza heeft Valerie tot vriendin gemaakt; Rens, Hans, Wim, An en Eva willen niet meer leven. Toch lijken er ook nog onbekenden bij te zitten. Je leest met tranen in je ogen en een brok in je keel het relaas van Thom, die zeer beeldend beschrijft hoe tijdens een boswandeling met je zusje plotseling één van de kwetsbaarste anderen, Daantje, tevoorschijn kwam. Daantje, die nooit durft te komen, Daantje, die altijd de kat uit de boom kijkt en diep verstopt zit, díe Daantje durfde in de veiligheid van het bos en met haar handje in de hand van jouw zusje voorzichtig haar eerste stappen buitenshuis te zetten. Thom heeft het zó mooi beschreven dat je gewoon de warmte van de zonnestralen en de koelte van de wind voelt, alsof je ernaast loopt. Eigenlijk zou hij schrijver moeten worden maar hij is te bang voor afwijzing, bedenk je met spijt.

Zij zijn één. Zij is allen.

Het zijn slechts enkele van de ruim 50 ‘anderen’ die jouw leven met jou leven. Mét jou? Of vóór jou? Je kent velen van hen niet. Zij kennen jou allemaal wel. Je bent een vrouw met ontelbare uitersten; in je ogen zweven afhankelijk van de dag donkere wolken of schitteringen. 

Jouw naam is een verzamelnaam voor al die ‘anderen’. Ze reageren, behalve op hun eigen naam, ook allemaal op jouw naam: Esther. Aan al die anderen toont de spiegel hetzelfde beeld, namelijk dat van jou: jouw staalblauwe ogen kijken hen aan wanneer ze in de spiegel kijken, ongeacht hun eigen haar- of oogkleur, ongeacht hun geslacht. Sommigen zijn nog peuters, sommigen zijn net als jij 29. Sommigen zijn ultravrouwelijk, bijna zoals poppen, anderen zijn mannelijk. Sommigen vallen op mannen, anderen op vrouwen of op niemand. De één houdt van klassiek, de ander van heavy metal. Sommigen haten jou, anderen tolereren je als zijnde het ‘verzamellichaam’ dat nodig is om te bestaan, weer anderen ontkennen jou. Jouw verdriet is van jou, jouw verleden is van hen. Voor jou is het een verleden met gaten. Je hebt nooit veiligheid gekend, je leven is overschaduwd door de monsters van de nacht.

Deze blonde vrouw die je bent, die ogenschijnlijk zelfverzekerd door het leven danst en van wie iedereen denkt dat ze de top zal halen, deze vrouw vecht iedere dag voor haar bestaansrecht. Je vecht tegen de demonen, tegen jezelf, voor jezelf. Je snijdt je armen stuk, zodat je weet en voelt dat je leeft. Je schrijft in jouw dagboek wat er die dag is gebeurd of wat je hebt meegemaakt. Je bent gestopt met eten, in een poging eindelijk de controle over jouw leven, jouw lichaam, jouw toekomst te nemen. 

DIS

Het is een ziekte die jou heeft ontwricht, die jou heeft doen uiteenvallen tot jij niet meer jij alleen was maar jij en ruim 50 anderen. Velen hadden een naam, velen hadden een eigen identiteit. 

De ziekte is thans bekend onder de naam DIS (Dissociatieve IdentiteitsStoornis), volgens DSM-IV. In de volksmond echter wordt gesproken over ‘meervoudigheid’ of ‘meervoudige persoonlijkheidsstoornis’. Er is sprake van zogeheten ‘alters’, persoonlijkheden, die duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn en die verschillend reageren op medicatie, verschillende EEG’s en bloeddrukken kunnen hebben, om wat voorbeelden te noemen. 

Soms wordt het ziektebeeld verward met schizofrenie, wat echter een totaal ander ziektebeeld is met onder andere wanen en hallucinaties, waarbij de patiënt stemmen hoort die van buitenaf komen. DIS is een ziekte die gekenmerkt wordt door geheugenstoornissen. Door het horen van stemmen die van binnenuit komen. Door depersonalisatie (van een afstand naar jezelf kijken) en derealisatie (dingen om je heen beleven alsof die niet echt gebeuren). Het is een ernstige ziekte, een zeldzame ziekte, het is een ziekte die bestáát en niet verzonnen is voor een film. 

Voor mensen die jou goed kenden en bij wie je je veilig voelde, was het soms beangstigend te zien dat je de kamer verliet als de één en terugkwam als iemand anders. Het vergde veel aanpassingsvermogen. Soms was je een vriendin, heel soms een onzeker klein meisje, soms een keiharde vrouw.

Eén van mijn mooiste herinneringen aan jou is onze boswandeling. Plotseling verdween jij en kwam er een klein meisje.

Het is nu bijna 21 jaar geleden dat je zelfmoordplan perfect tot uitvoer is gebracht. Ik weet het nog goed, op 27 maart 2002 om 01:47 uur ging mijn telefoon. Eerst was ik in de war, want ik had oproepdienst en dacht dat het werk me opriep. Maar nee, de zucht die ik hoorde was van mama, die twee politieagenten in huis had. Die ene zucht vertelde alles.

Nu pas kan ik opschrijven. Mijn doel is om jou, jullie, een stem te geven in de vorm waarin ik dat het beste kan…. Ik hoop dat jullie verhaal vleugels krijgt, inzichten geeft, wellicht herkenning.

Lieve Esther, lieve Lara, mooie Thirza, Thom, anderen, bedankt dat jullie mijn ‘grootzus’ waren.

Voor mijn grote zus Esther, geboren op 10 september 1968 en overleden op 26 maart 2002.

_{Afbeelding van Bianca Van Dijk via Pixabay}